इस्राइल-ईरान संघर्षात भारताची भूमिका:आव्हानांचा कडेलोट!

नवी दिल्ली | १५ जून २०२५- Israel-Iran conflict India stand इस्राइल आणि ईरान यांच्यातील संघर्षाने आंतरराष्ट्रीय पातळीवर तणाव वाढवला आहे. या पार्श्वभूमीवर सर्वांच्या नजरा भारताच्या भूमिकेकडे वळलेल्या आहेत. भारताच्या परराष्ट्र धोरणासमोर ही परिस्थिती मोठं आव्हान ठरणारी आहे.

⚖️ भारत कोणाच्या बाजूने उभा राहील?
भारताचा परराष्ट्र व्यवहार मंत्रालय म्हणतो, “इस्राइल आणि ईरान दोघेही भारताचे मैत्रीपूर्ण देश आहेत. भारत डिप्लोमसीद्वारे शांतता प्रस्थापित होण्याच्या बाजूने आहे.”

तथापि, थिंक टँक ORF चे कबीर तनेजा म्हणतात की, भारताचा दृष्टिकोन ‘संतुलनवादी’ राहील, पण तो ईरानच्या बाजूने उभा राहण्याची शक्यता कमी आहे. डेरेक ग्रॉसमॅन यांच्या मते भारत इस्राइलच्या बाजूने असेल, पण अंधपणे नव्हे.

💣 भारतावर संभाव्य परिणाम:(Israel-Iran conflict India stand)
ऊर्जा सुरक्षेवर थेट परिणाम:
आंतरराष्ट्रीय बाजारात कच्च्या तेलाच्या किंमतीत १३% वाढ.
एक दिवसात तेल $78 प्रति बॅरलवर पोहोचले.
देशांतर्गत अर्थव्यवस्थेवर दबाव:
कच्चे तेल महागल्याने चलन भांडारावर परिणाम.
आर्थिक वृद्धीदरावर नकारात्मक परिणाम होण्याची शक्यता.

विदेशी व्यापार धोक्यात:
भारताचा 18% व्यापार गल्फ व वेस्ट एशियाशी.
तेल, गॅस आणि इतर उद्योग यावर परिणाम होईल.

भारतीय नागरिकांचे भवितव्य:
गल्फ देशांत 90 लाख भारतीय काम करतात.
रेमिटन्समध्ये GCC देशांचे 40% योगदान.

🌍 भू-राजकीय गुंतवणूक आणि धोके:
ईरानवर दबाव: भारताने आधीच ईरानमधून तेल खरेदी कमी केली आहे. चाबहार बंदर प्रकल्पही अर्धवट आहे.

इस्राइलशी वाढते संबंध: इस्राइलने भारताच्या ऑपरेशन सिंधूरचे समर्थन केले होते. संरक्षण, तंत्रज्ञान क्षेत्रात दोघेही जवळ आले आहेत.

🛣️ ट्रेड रूटचा धोका:
ईरान जर युद्धात संपूर्णपणे सामील झाला तर स्ट्रेट ऑफ होरमुज, फारसची खाडी व ओमानची खाडी या व्यापारमार्गांवर परिणाम होईल. भारताचा युरोप, आफ्रिका आणि अमेरिका यांच्याशी व्यापार या मार्गांवरच अवलंबून आहे.

🗣️ विशेष टिप्पणी:
प्रो. आफताब कमाल पाशा, माजी प्राध्यापक, जेएनयू म्हणतात,
“भारत इस्राइलच्या बाजूने असेल, कारण प्रत्यक्षात ईरानशी संबंध खूपच मर्यादित राहिले आहेत. भारत जे करेल ते अमेरिकेच्या धोरणाशी सुसंगत असेल.”

✅ निष्कर्ष:
भारत “तटस्थ” असल्याचे भले सांगत असला तरी त्याचे संरक्षण, ऊर्जा आणि आर्थिक हित लक्षात घेता त्याची भूमिका सावध आणि प्राधान्यक्रमनुसार ठरणार आहे. युद्धाचा परिणाम थेट सामान्य भारतीयांवर जाणवण्याची शक्यता आहे – पेट्रोल दर, व्यापार, रोजगार अशा अनेक पातळ्यांवर.