📍 तुर्कमेनिस्तान | दिनांक: ७ जून २०२५- Gateway to Hell Turkmenistan तुर्कमेनिस्तानमधील ‘नरकाचे दरवाजे’ (Gateway to Hell) म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या दरवाझा गॅस क्रेटरमधील ५० वर्षांहून अधिक काळ सुरू असलेली भीषण आग अखेर आटोक्यात आली आहे. १९७१ मध्ये रशियन (सोव्हिएत) वैज्ञानिकांनी गॅस ड्रिलिंग करताना झालेल्या चुकांमुळे ही आग लागली होती.
काराकुम वाळवंटात खोदलेले हे गॅसचे विहीर गडगडून कोसळल्यावर, त्यातून मीथेन गॅस झपाट्याने बाहेर पडू लागला. त्यावेळी शास्त्रज्ञांनी गॅस नियंत्रित करण्यासाठी ती जागा पेटवून दिली, पण ही आग आजवर थांबलीच नव्हती!
Turkmenistan reduces 50-year fire dubbed ‘Gateway to Hell’.
The fire has been burning in the Karakum desert since 1971, when Soviet scientists accidentally drilled into an underground pocket of gas and then decided to ignite it https://t.co/MXDCmqK4xV pic.twitter.com/dHd9AgDqaZ
— AFP News Agency (@AFP) June 6, 2025
पर्यावरणीय संकट – पर्यटन आकर्षण (Gateway to Hell Turkmenistan)
या नरकद्वाराने तुर्कमेनिस्तानमध्ये पर्यटकांचा ओघ वाढवला असला, तरीही त्यामुळे दरवर्षी प्रचंड प्रमाणात मीथेन वातावरणात सोडले जात होते. मीथेन ही हरितगृह वायूंपैकी सर्वात धोकादायक गॅस असून ती हवामान बदलासाठी जबाबदार मानली जाते.
सरकारचे मोठे पाऊल
तुर्कमेनिस्तान सरकारने या पेटत्या क्रेटरमधील आग विझवण्यासाठी विशेष प्रयत्न सुरू केले होते. या आठवड्यात राजधानी अश्गाबात येथे आयोजित पर्यावरण परिषदेत Turkmengaz या सरकारी कंपनीच्या संचालिका इरीना लुरीवा यांनी घोषणा केली की –
“आग आता जवळजवळ विझली असून, कुठलाही मोठा ज्वालामुखी उठत नाही. केवळ एक सौम्य ज्वाला उरली आहे.”
आग विझवण्यासाठी काय उपाय झाले?
– मीथेन कैप्चर करण्यासाठी आग परिसरात अनेक नवीन खणखणीत विहिरी खोदण्यात आल्या.
– स्थानिक तज्ज्ञ आणि आंतरराष्ट्रीय पर्यावरण संस्थांच्या मदतीने आग नियंत्रित करण्यात यश आले.
जागतिक प्रभाव
International Energy Agency च्या अहवालानुसार, तुर्कमेनिस्तान हे जगातील सर्वात मोठ्या मीथेन उत्सर्जक देशांपैकी एक आहे. येथे होणारे उत्सर्जन ब्रिटनच्या एकूण कार्बन उत्सर्जनापेक्षा अधिक हवामान बदल घडवते.
In 1971, Soviet geologists working in Turkmenistan set a crater on fire to prevent the spread of methane gas, expecting it would burn for a few days.
The hole has since been burning for over 52 years and is know as The Door to Hell.pic.twitter.com/r576hAIuz9
— Massimo (@Rainmaker1973) October 24, 2023
निष्कर्ष
“नरकाचे दरवाजे” आता बंद होण्याच्या उंबरठ्यावर आहेत. हे ठिकाण एकीकडे जसे भयानक पर्यावरणीय धोका बनले होते, तसेच दुसरीकडे ते विज्ञानाच्या अयशस्वी प्रयोगाचे आणि पर्यावरणीय जाणीवेचे जागतिक उदाहरणही ठरले आहे.
