नवी GST कर प्रणालीमुळे इन्शुरन्स आणि मेडिकल सेक्टरवर मोठा परिणाम

नवी दिल्ली, दि. २२ सप्टेंबर २०२५ – GST Insurance Impact देशात लागू होत असलेल्या नव्या GST कर प्रणालीमुळे इन्शुरन्स आणि मेडिकल क्षेत्रात मोठे बदल होणार आहेत. आतापर्यंत आरोग्य विमा (Health Insurance), जीवन विमा (Life Insurance) व सामान्य विमा (General Insurance) यावर वेगवेगळ्या दराने कर लागू होत होते. परंतु आता एकसंध कर दर प्रणाली लागू झाल्याने ग्राहकांना जास्त पारदर्शकता मिळणार असून काही सेवांचा खर्च कमी होण्याची शक्यता आहे, तर काहींचा वाढणार आहे.

विमा क्षेत्रावर परिणाम (GST Insurance Impact)

१. हेल्थ इन्शुरन्स प्रीमियमवर जीएसटी घट – नव्या दररचनेनुसार आरोग्य विमा प्रीमियमवरील कर १८ टक्क्यांवरून १२ टक्क्यांवर आला आहे. त्यामुळे मध्यमवर्गीय व ज्येष्ठ नागरिकांना मोठा दिलासा मिळणार आहे.

२. लाइफ इन्शुरन्स योजनांमध्ये पारदर्शकता – टर्म प्लॅन, एंडोमेंट पॉलिसी आणि ULIP मध्ये गुंतवणूक करणाऱ्यांना पूर्वी गुंतागुंतीचा कर आकारला जात होता. आता एकसंध दरामुळे प्रीमियमची गणना सोपी व स्पष्ट होणार आहे.

३. क्लेम सेटलमेंटमध्ये गती – डिजिटल कर प्रणालीमुळे क्लेम सेटलमेंट प्रक्रियेत कर गणना सोपी होईल. त्यामुळे कंपन्या व ग्राहक दोघांचा वेळ वाचणार आहे.

मेडिकल सेक्टरवर परिणाम

१. रुग्णालयीन सेवांचा खर्च – रुग्णालयांमध्ये कन्सल्टेशन फी, डायग्नोस्टिक टेस्ट, शस्त्रक्रिया आदी सेवांवर एकसंध GST दर लागू होणार आहे. सध्याच्या तुलनेत काही सेवांचा खर्च ५-७ टक्क्यांनी कमी होईल.

२. औषधांवरील परिणाम – मेड इन इंडिया औषधांवर जीएसटी कमी करण्यात आला आहे, त्यामुळे सामान्य रुग्णांना औषधे अधिक स्वस्त दरात मिळतील. तथापि, आयात केलेल्या महागड्या औषधांवर कर वाढल्याने त्यांचा दर वाढणार आहे.

३. आरोग्य विमा आणि उपचार यांचा समन्वय – कर प्रणालीतील बदलामुळे इन्शुरन्स कंपनी व रुग्णालयांमध्ये बिलिंग पारदर्शक होईल. त्यामुळे उपचार खर्चाची जबाबदारी ग्राहकांवर कमी पडणार आहे.

तज्ज्ञांचे मत

विमा कंपन्यांचे म्हणणे आहे की, या बदलामुळे विमा घेण्याचे प्रमाण वाढेल. भारतात आजही फक्त ३०-३५ टक्के लोकांकडेच हेल्थ इन्शुरन्स आहे. कर कपातीमुळे प्रीमियम परवडणारा झाल्यास विमा घेणाऱ्यांची संख्या दुपटीने वाढू शकते.

मेडिकल क्षेत्रातील तज्ज्ञ सांगतात की, ग्रामीण भागात औषधांचे दर कमी झाल्याने लोकांच्या उपचारक्षमतेत वाढ होईल. तथापि, सुपर स्पेशालिटी रुग्णालये आणि आयात आधारित औषधांवर अवलंबून असलेले रुग्ण यांना अधिक खर्च करावा लागू शकतो.

नवी GST प्रणालीमुळे इन्शुरन्स व मेडिकल सेक्टरमध्ये एकीकडे सामान्य ग्राहकांना दिलासा मिळेल तर दुसरीकडे उच्चस्तरीय उपचार घेताना काही सेवांचा खर्च वाढेल. सरकारच्या मते, या बदलामुळे दीर्घकाळात विमा घेणाऱ्यांची संख्या वाढेल व आरोग्य सेवांचा दर्जा सुधारेल.