परभणीत सर्पमित्राचा मृत्यू; सापासोबत जीवघेणा स्टंट ठरला अखेरचा

परभणी, दि. ८ सप्टेंबर २०२५ – Parbhani snake rescuer death परभणी जिल्ह्यातील पालम तालुक्यातील शेखराजूर गावात साप पकडण्याच्या छंदामुळे एका तरुण सर्पमित्राला जीव गमवावा लागला. २६ वर्षीय विकास भारत कदम हा तरुण मण्यार जातीचा विषारी साप पकडताना चावल्याने गंभीर जखमी झाला आणि नांदेडच्या जिल्हा रुग्णालयात उपचारादरम्यान त्याचा मृत्यू झाला.

🎥 सोशल मीडियासाठी स्टंटबाजी

विकास साप पकडून फेसबुक आणि इंस्टाग्रामवर रिल्स व व्हिडीओ टाकत असे. गावकऱ्यांच्या मते त्याने शेकडो सापांची सुटका केली होती. मात्र, सुरक्षिततेकडे दुर्लक्ष करून केलेली स्टंटबाजीच त्याच्या मृत्यूला कारणीभूत ठरल्याची चर्चा सुरु झाली आहे.

घटनेदरम्यान विकासकडे सेफ्टी स्टिक, हातमोजे किंवा कोणतेही संरक्षणात्मक साधन नव्हते. त्याने साप खिशात ठेवून रुग्णालय गाठले, पण तेथे उपचारादरम्यान तो वाचू शकला नाही.

⚠️ सर्पमित्रांकडून सावधानतेचे आवाहन(Parbhani snake rescuer death)

या घटनेनंतर इतर सर्पमित्रांनी लोकांना आवाहन केले आहे की –

साप पकडताना अभ्यास, प्रशिक्षण आणि सुरक्षा साधने आवश्यक आहेत.

फक्त सोशल मीडियावर प्रसिद्धीसाठी साप पकडणे किंवा स्टंट करणे जीवघेणे ठरू शकते.

साप पकडणे हा व्यवसाय किंवा छंद नसून निसर्गरक्षणाचा एक भाग आहे.

🧪 डॉक्टरांचा इशारा

डॉक्टरांनी स्पष्ट केले आहे की –

साप चावल्यावर घरगुती उपायांवर अवलंबून राहू नये.

त्वरित जवळच्या दवाखान्यात जावे आणि प्रतिविष इंजेक्शन घ्यावे.

विलंबामुळे जीव वाचवणे कठीण होते.

🌍 साप-मानव संघर्ष वाढतोय (Parbhani snake rescuer death)

मानवी वस्त्यांमध्ये सापांचे प्रमाण वाढण्याचे कारण म्हणजे सापांच्या अधिवासात झालेली मानवी घुसखोरी. त्यामुळे सर्पमित्रांचे काम महत्वाचे असले तरी ते करताना जबाबदारी आणि सुरक्षा गरजेची आहे.

विकास कदम यांचा मृत्यू हा फक्त एक दुर्दैवी अपघात नाही, तर इशारा आहे. सापांशी खेळणे किंवा स्टंट करणे जीवाशी खेळण्यासारखे आहे. सर्पमित्र होण्यामागे सोशल मीडियाची प्रसिद्धी नव्हे तर निसर्गसंवर्धनाचा भाव असायला हवा. अन्यथा विकाससारखे जीवघेणे परिणाम भविष्यात टाळता येणार नाहीत.

खाली मी “साप चावल्यावर काय करावे आणि काय टाळावे” या विषयावर एक जागरूकता लेख मराठीत दिला आहे.

🐍 साप चावल्यावर काय करावे आणि काय टाळावे? – एक जागरूकता लेख

भारतात दरवर्षी हजारो लोकांना साप चावल्याच्या घटना घडतात. ग्रामीण भागात ही संख्या अधिक असते. परंतु योग्य माहितीच्या अभावामुळे अनेकजण वेळेवर उपचार न मिळाल्याने मृत्यूमुखी पडतात. साप चावल्यावर घाबरून न जाता योग्य उपाय केल्यास जीव वाचवणे शक्य आहे.

✅ साप चावल्यावर त्वरित करावयाची कामे

शांत रहा व रुग्णाला धीर द्या

भीतीमुळे हृदयाचे ठोके वाढतात आणि विष शरीरभर पटकन पसरते. त्यामुळे शक्य तितके शांत राहणे महत्त्वाचे आहे.

रुग्णाला हालचाल करू देऊ नका

चावा लागलेल्या व्यक्तीला पडून राहू द्या. चालणे, धावणे किंवा जास्त हालचाल केल्यास विष पटकन शरीरभर जाईल.

चावा लागलेला भाग स्थिर ठेवा

हात किंवा पायावर चावा असेल तर तो हलू नये यासाठी पट्टीने बांधा. मात्र रक्तपुरवठा थांबणार नाही याची काळजी घ्या.

त्वरित रुग्णालयात न्या

शक्य तितक्या लवकर जवळच्या दवाखान्यात पोहोचणे हा सर्वात महत्त्वाचा उपाय आहे. तिथेच प्रतिविष इंजेक्शन (Anti-venom) दिले जाते.

साप ओळखण्याचा प्रयत्न करा (जोखमीशिवाय)

जर सुरक्षित असेल तर सापाचा फोटो काढा किंवा त्याचा रंग, आकार लक्षात ठेवा. त्यामुळे डॉक्टरांना उपचार करण्यात सोपे जाते.

❌ साप चावल्यावर अजिबात करू नयेत असे उपाय

❌ जखमेवर छेद करणे किंवा रक्त शोषणे

त्यामुळे संसर्ग होऊ शकतो आणि विष आणखी पसरते.

❌ घरगुती उपायांवर अवलंबून राहणे

लिंबू, कांदा, औषधी पाने, मंत्र, झाडफुंक यावर विश्वास ठेवू नका. हे जीवघेणे ठरू शकते.

❌ जास्त घट्ट बांधणे (टूर्निकेट लावणे)

त्यामुळे रक्तपुरवठा बंद होतो आणि अंग कापावे लागू शकते.

हे सर्व पदार्थ शरीरात विष अधिक पसरवतात.

❌ साप पकडण्याचा प्रयत्न करणे

अजून धोका वाढू शकतो.

🧪 साप चावल्यावर डॉक्टर काय करतात?

रुग्णाचे रक्तदाब, श्वसन आणि हृदयाचे ठोके तपासले जातात.

प्रतिविष इंजेक्शन (Anti-venom) दिले जाते, जे विषाच्या प्रकारानुसार काम करते.

रुग्णाला गरजेनुसार ऑक्सिजन, ड्रिप किंवा ICU मध्ये दाखल केले जाते.

🌍 जागरूकतेची गरज का?

भारतात दरवर्षी अंदाजे ५०,००० लोकांचा मृत्यू साप चावल्याने होतो.

बहुतांश मृत्यू हे वेळेवर योग्य उपचार न मिळाल्याने होतात.

साप हे निसर्गाचा महत्त्वाचा भाग आहेत. ते उंदीर व कीटक खाऊन शेतीला मदत करतात. त्यामुळे साप मारणे हा उपाय नाही, तर सुरक्षितता आणि उपचाराची माहिती पसरवणे हेच खरे समाधान आहे.

साप चावल्यावर भीती, अंधश्रद्धा किंवा चुकीचे घरगुती उपाय टाळा.

लक्षात ठेवा – “साप चावल्यावर डॉक्टरच जीव वाचवू शकतो, झाडफुंक किंवा मंत्र नव्हे.”

वेळेवर उपचार घेतल्यास सापाचा दंश हा प्राणघातक ठरणार नाही.