लाल समुद्रात ऑप्टिक फायबर केबल तुटल्याने इंटरनेट सेवेत मोठा अडथळा

नवी दिल्ली, दि. ८ सप्टेंबर २०२५ – Red Sea internet disruption लाल समुद्राखालील (Red Sea) पाण्याखालील अनेक महत्त्वाच्या ऑप्टिक फायबर केबल्स तुटल्याने जगभरातील इंटरनेट सेवेत मोठा अडथळा निर्माण झाला आहे. अंदाजे जागतिक इंटरनेट ट्रॅफिकपैकी १७ टक्के वाहतूक या घटनेमुळे प्रभावित झाली आहे.

ही घटना ६ सप्टेंबर २०२५ रोजी घडली. SEACOM/TGN-EA, AAE-1 आणि EIG यांसारख्या प्रमुख केबल्स एकाच वेळी निकामी झाल्या. या केबल्स प्रामुख्याने युरोप, आशिया आणि मध्य पूर्व या प्रदेशांना इंटरनेट जोडणी पुरवतात. मायक्रोसॉफ्टच्या ‘अझूर’ (Azure) क्लाउड सेवेला याचा थेट फटका बसला असून कंपनीने अधिकृत अपडेटमध्ये वापरकर्त्यांना झालेल्या अडचणींची पुष्टी केली आहे.

📉 इंटरनेट स्पीड कमी, व्यवसाय ठप्प (Red Sea internet disruption)

या तांत्रिक बिघाडामुळे व्यवसाय व्यवहार, ऑनलाइन वर्ग, व्हिडिओ स्ट्रीमिंग आणि क्लाउड-आधारित सेवा यामध्ये खंड पडला आहे. भारत, पाकिस्तान, संयुक्त अरब अमिराती (UAE), सौदी अरेबिया यांसारख्या देशांतील लाखो वापरकर्त्यांना इंटरनेट स्पीड कमी झाल्याचा अनुभव येत आहे.

विशेषतः सौदी अरेबियातील जेद्दाहजवळील केबल प्रणाली बिघडल्यामुळे मध्य पूर्वेत इंटरनेट सेवांचा वेग सर्वाधिक प्रभावित झाला.

🕵️ केबल्स का तुटल्या यावर प्रश्नचिन्ह

अद्याप या केबल्स कशा तुटल्या याबाबत स्पष्ट माहिती मिळालेली नाही. तज्ज्ञांच्या मते, अशा घटना साधारणपणे तीन कारणांमुळे घडतात –

जहाजांचे नांगर अडकणे

भूकंप, भूस्खलन यांसारख्या नैसर्गिक आपत्ती

जाणूनबुजून तोडफोड किंवा हल्ला

लाल समुद्र हा जगभरातील इंटरनेटसाठी एक रणनीतिक मार्ग आहे. अलीकडच्या काळात येमेनमधील हुथी बंडखोरांच्या हालचालींमुळे या घटनेला सुरक्षा संदर्भात जोडले जात आहे. मात्र, हुथी गटाने या प्रकरणाशी आपला काहीही संबंध नसल्याचे सांगितले आहे.

⚠️ तज्ज्ञांचा इशारा – डिजिटल पायाभूत सुविधांवर धोका

सायबर सुरक्षा तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, जर ही घटना षड्यंत्र असेल तर भविष्यात डिजिटल पायाभूत सुविधांवर हल्ले होण्याचा धोका अधिक वाढू शकतो. इंटरनेट सेवा समुद्राखालील केबल्सवर मोठ्या प्रमाणावर अवलंबून असल्याने, युद्ध किंवा दहशतवादी कारवायांमध्ये हा एक सॉफ्ट टार्गेट ठरू शकतो.

🛠️ दुरुस्तीला लागणार वेळ

मायक्रोसॉफ्टने निवेदनात म्हटले आहे की, ते सध्या ट्रॅफिकचे पर्यायी मार्ग वापरत आहेत, परंतु तरीही वापरकर्त्यांना कमी स्पीड आणि विलंब जाणवत आहे. या केबल्सची दुरुस्ती समुद्राखालील विशेष तंत्रज्ञानाच्या मदतीने करावी लागते. त्यामुळे पूर्णपणे सेवा सुरळीत होण्यासाठी आठवडे लागू शकतात.

या विलंबाचा फटका आंतरराष्ट्रीय व्यापार, क्लाउड सर्व्हिसेस आणि बहुराष्ट्रीय कंपन्यांच्या ऑनलाइन ऑपरेशन्सना बसत असून, काही कंपन्यांना आर्थिक नुकसान सोसावे लागेल, अशी शक्यता व्यक्त केली जात आहे.

🌍 भारतासह अनेक देशांना फटका

भारतामध्ये अनेक IT कंपन्या आणि स्टार्टअप्स थेट क्लाउड सेवांवर अवलंबून आहेत. बँकिंग, ई-कॉमर्स आणि डिजिटल पेमेंटसारख्या सेवांमध्ये तांत्रिक अडचणी नोंदवल्या गेल्या आहेत. पाकिस्तान आणि UAE मधील वापरकर्त्यांनाही व्हिडिओ कॉल्स व ऑनलाइन व्यवहार करताना अडचणी येत आहेत.

📊 जागतिक पातळीवर इंटरनेटचे जाळे

सध्या जगभरात अंदाजे ४२० पेक्षा जास्त सबमरीन केबल्स कार्यरत आहेत. या केबल्समधून दररोज लाखो टेराबाईट्स डेटा वाहतो. रेड सी हा मार्ग युरोप–आशिया इंटरनेट जोडणीसाठी सर्वात वेगवान मानला जातो. त्यामुळे या मार्गातील कोणतीही अडचण जागतिक इंटरनेट व्यवस्थेत मोठे संकट निर्माण करू शकते.

🚢 सरकारे आणि कंपन्यांची धावपळ

लाल समुद्रातील या घटनेनंतर संबंधित देशांच्या सरकारांनी आणि आंतरराष्ट्रीय दूरसंचार कंपन्यांनी संयुक्त तपासणी मोहीम सुरू केली आहे. तरीही अद्याप कोणतेही ठोस पुरावे समोर आलेले नाहीत.

तज्ज्ञांच्या मते, अशा घटनांमुळे ग्लोबल इंटरनेट रूटिंगमध्ये विविधता आणण्याची आणि उपग्रह-आधारित इंटरनेटचा वापर वाढवण्याची गरज अधिक अधोरेखित होते.लाल समुद्रातील या घटनेने पुन्हा एकदा दाखवून दिले की समुद्राखालील फायबर-ऑप्टिक केबल्स हे जागतिक डिजिटल युगाचे कणा आहेत. या प्रणालींमध्ये झालेला छोटासा बिघाड देखील जगभरातील अब्जावधी लोकांच्या आयुष्यावर परिणाम करू शकतो. त्यामुळे भविष्यात या पायाभूत सुविधांचे सुरक्षितता उपाय अधिक बळकट करणे ही काळाची गरज आहे.